بالانىڭ ءتىلى ەرتە شىعۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟
اسىرەسە، ءتىلى ەرتە شىقسىن دەسەڭىز، بالاڭىزبەن بىرگە ويناۋدىڭ ءجونى بولەك ەكەنىن ەسىڭىزدە ۇستاڭىز.
ويىن اراسىندا بالاڭىزبەن ءاردايىم سويلەسىپ، سونداي- اق رولدىك ويىنداردى كوبىرەك ويناۋعا تىرىسىڭىز. ەركەتايىڭىزدىڭ ءتىلى ءالى شىقپاسا دا، سىزگە جاۋاپ قايتارماسا دا، ونىمەن سويلەسىپ، اينالاڭىزداعىلاردىڭ ءبارىن ءتۇسىندىرىپ، نەنىڭ نە ەكەنىن ايتىپ وتىرۋىڭىز ماڭىزدى. كىشكەنتاي بالا جان- جاعىن تەك ۇلكەندەر ارقىلى، ولاردىڭ ايتۋى بويىنشا تانيدى. دەمەك، ءار زات پەن قۇبىلىستىڭ اتىن، ءتۇر- ءتۇسى مەن ءىس- قيمىلىن سول قالپىندا، انىق، ەش بۇرمالاماي، تۋرا جەتكىزۋ كەرەك. اتا- انالاردىڭ كوپشىلىگى بالالارعا تۇسىنىكتى بولسىن دەپ، كەرىسىنشە، ولاردى شاتاستىرىپ جاتادى. وزدەرىنشە «بالالار تىلىندە سويلەپ» ، سيىردى «مۋ- مۋ» ، ءيتتى «اپ- اپ» ، تاماقتى «نيام- نيام» ، ت. ب. دەپ كىشكەنتايلاردىڭ باسىن ودان ارى قاتىرادى. سوندىقتان دا ءار نارسەنى ءوز اتىمەن اتاۋدى ۇيرەنۋ كەرەك. «ول - سيىر. سيىر «مۋ- مۋ» دەپ موڭىرەيدى» دەڭىز. بالا دا بىردەن قاعىپ الادى. وعان قوسىمشا بالاڭىزدىڭ «سيىر نەگە موڭىرەيدى؟ » دەپ سۇراۋى عاجاپ ەمەس. ياعني قىزىعۋشىلىق تۋىندايدى، كوبىرەك بىلگىسى كەلەدى. ال بىلۋگە دەگەن قۇشتارلىق بالانى سويلەۋگە ىنتالاندىرادى.
بالانىڭ ءتىلى ءوزى ارەڭ شىعىپ كەلە جاتقاندا كەيبىر اتا- انالار تىلدەرىن بۇراپ سويلەپ، ولاردى ودان ارى شاتاستىرادى. «بەرى كەل» دەۋدىڭ ورنىنا «بەي گەي» ، «ءجۇردى» ء«جۇي» ، «ساعىزدى» «شاگىز» ، ت. ب دەپ «مايىسىپ» سويلەپ، بالانى ساقاۋ قىلادى. ال سودان كەيىن «مەنىڭ بالام «ر» ، «ل» ، «ش» ، «س» سياقتى ارىپتەردى دۇرىس ايتا المايدى» دەپ شاعىمدانادى. بالا سوزدەردى قالاي ەستىسە، سولاي قابىلدايدى، ياعني ۇلكەندەردەن ەستۋى بويىنشا ايتادى. ەندەشە، كىنا بالادان ەمەس. ال ەگەر شىنىمەن دە كەيبىر ارىپتەردى ايتا المايتىن بولسا، وندا بالامەن ۇنەمى جاتتىعۋ كەرەك. لوگوپەد مامانداردان كەڭەس الىپ، ارنايى ءتىل جاتتىعۋلارىن جاساۋدى ەرتە باستاساڭىز، بالاڭىز دا تەز سويلەپ كەتپەك.
ارينە، بەس ساۋساق بىردەي ەمەس. كەيبىر اتا- انالار بالالارىمەن مۇلدە سويلەسپەيدى. بىرەۋلەر ۋاقىتىنىڭ جوعىن ايتسا، ەكىنشىلەرى: «ءتىلى شىقپاعان بالامەن قالاي سويلەسەسىڭ؟ » - دەيدى. ءتىلى شىقپاعان بالامەن ءتىلى ەرتەرەك شىقسىن دەپ سويلەسۋ كەرەك. مەيلىنشە ءجيى، ءارى كوبىرەك سويلەسسەڭىز، بالاڭىز دا ەرتە سويلەمەك.