قىس مەزگىلىندە جۇرەككە ەرەكشە كۇتىم قاجەت - كارديولوگ ميحايل تەليۋك

 سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق كارديولوگيالىق ورتالىقتىڭ قارقىندى تەراپيا بلوگىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ءوڭىردىڭ شتاتتان تىس باس كارديولوگى ميحايل تەليۋك قازاقپارات تىلشىسىنە قىس مەزگىلىندە جۇرەكتى قالىپتى ۇستاۋعا بايلانىستى بىرنەشە كەڭەسىن بەردى.

- اياز جۇرەك پەن قان تامىرلارىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

- كليمات، اۋا رايى ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا، كوڭىل- كۇيىمىزگە اسەر ەتەدى. ستاتيستيكاعا سۇيەنەتىن بولساق، جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارى وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە، باتىستان شىعىسقا قاراي ارتادى. ياعني سولتۇستىكتە تۇراتىندار جۇرەك دەرتتەرىنە ءجيى شالدىعادى. سونىڭ ىشىندە اسىرەسە قاڭتار ايىندا ەمدەۋ مەكەمەلەرىنە جۇرەك ۇستاماسىمەن تۇسەتىندەر كوپ، شامامەن % 30 ارتادى. ونىڭ ءبىر سەبەبى - سۋىق اۋا رايىندا قان اينالىمى بۇزىلادى. ايازدا قان تامىرلارى تارىلادى، سالدارىنان جۇرەككە جانە باسقا مۇشەلەرگە قان قاجەتتى دەڭگەيدە جەتپەيدى. بۇدان باسقا سۋىق اۋامەن دەمالۋ كورونارلىق ارتەريانىڭ قىسىلۋىنا اكەلەدى. قىستا اعزادا وتتەگى جەتىسپەۋشىلىگى بار. ويتكەنى دالاعا سيرەك شىعامىز، تازا اۋا جۇتپايمىز.

- جۇرەك- قان تامىرلارى دەرتتەرىنىڭ قىس مەزگىلىندە قوزۋىنا اۋا رايى عانا اسەر ەتەدى مە؟

- جوق. قىستا ىشەتىن اسىمىز وزگەرەدى. جاز- كۇز ايلارىندا جەمىس- جيدەك قولجەتىمدى، كوكونىستى كوپ تۇتىنامىز. ياعني اعزامىز قاجەتتى دارۋمەندى تولىعىمەن الادى. قىستا داستارقانىمىزدان مايلى، قۇنارلى تاعامدار، نان- توقاش ونىمدەرى مەن تاتتىلەر ۇزىلمەيدى. بۇل قان قۇرامىندا حولەستەرين مەن قانتتى ارتتىرادى. سالدارىنان اتەروسكلەروز جانە جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋى تۋۋى مۇمكىن.

دارىگەرلەر اراسىندا «مەرەكەلىك جۇرەك سيندرومى» دەگەن تۇسىنىك بار. ءبىزدىڭ حالىق نەگىزىنەن سپيرتتىك ىشىمدىك ىشۋدە شەكتى بىلمەيدى. اراق- شاراپتى شەكتەن تىس پايدالانۋدان جۇرەكتىڭ ىرعاعى بۇزىلادى. ادام كوتەرە الماي ءولىپ كەتۋى دە مۇمكىن. بۇدان باسقا قان قىسىمى، جۇرەكتىڭ جيىرىلۋ جيىلىگى ارتادى. اعزاداعى سۇيىقتىقتى تەجەپ، قان قويۋلايدى. سالدارىنان جۇرەك ۇستاماسى ۇستايدى. ارتىق تاماق تا قان قىسىمىن ارتتىرادى، جۇرەك پەن قان تامىرلارىنا سالماق تۇسەدى.

- جىلى كيىنىپ، ىشەتىن اسىمىزعا ءمان بەرگەنىمىز ءجون عوي؟

- جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارىمەن كۇرەسۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى - سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ. كەنەتتەن بولاتىن ءولىمنىڭ % 30 تەمەكى شەگۋدىڭ سالدارى. «اعزاعا نيكوتين قاۋىپتى» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسقان. نيكوتين ەمەس، ول جانعان كەزدە بولىنەتىن ۋلى زاتتار قاۋىپتى. ۋىتى قان تامىرىن تارىلتادى، جۇرەكتىڭ جيىرىلۋ جيىلەيدى جانە قان قىسىمى ارتادى. تەمەكى شەگەتىندەر بۇل جامان ادەتتەن باس تارتقان جاعدايدا ولاردىڭ جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارىمەن اۋرۋ تاۋەكەلى ءبىر- ەكى جىلدا شىلىم تارتپايتىندارمەن تەڭەلەدى.

قيمىل- قوزعالىستىڭ پايداسىن دا ۇمىتپاعان ءجون. قىستا از قيمىلدايمىز، سالدارىنان ارتىق سالماق جينايمىز، ال بۇل - جۇرەككە قوسىمشا اۋىرتپالىق. ءبىراق «دەنە شىنىقتىرۋمەن اينالىسۋ ءتيىمدى» دەپ بىردەن اعزاعا ۇلكەن فيزيكالىق جۇكتەمە بەرۋگە بولمايدى. دەنە بەلسەندىلىگىن بىردەن ارتتىرۋ قاۋىپتى، ماسەلەن سپورتپەن اينالىسپاي بىردەن الىس قاشىقتىققا جۇگىرۋ. نەمەسە قىستا يممۋنيتەتتىڭ تومەندەۋىنەن اعزامىز ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلارعا شالدىققىش كەلەدى. بۇل دا جۇرەككە اسەر ەتەدى.

- قىس مەزگىلىندە جۇرەگىمىزدى قالاي قورعاي الامىز؟

- ەلىمىزدە جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارىنان بولاتىن ءولىم- ءجىتىم ءبىرىنشى ورىندا. ەكىنشى ورىندا قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارى كەلەدى. بۇل دەرتتەردىڭ بارىندە تاۋەكەل فاكتورى ۇقساس. ولار - ءومىر ءسۇرۋ سالتىنىڭ اۋرۋلارى. ءوزىن- ءوزى كۇتەتىن، دۇرىس تاماقتاناتىن، سپورت زالعا باراتىن، جامان ادەتتەردەن اۋلاق ادامداردىڭ بۇل اۋرۋلارمەن اۋىرۋ قاۋپى تومەن. ەڭ الدىمەن دۇرىس تاماقتانۋعا كەڭەس بەرەمىن. جۇرەك دۇرىس جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن بالىق، كوكونىس پەن جەمىستى كوبىرەك جەپ، شۇجىق، تاتتىلەردى، نان، تۇزدالعان ونىمدەردى از تۇتىنۋ كەرەك. كوبىرەك دالادا ءجۇرىپ، توڭىپ قالمايتىنداي جىلى كيىنۋ كەرەك. كەيدە كۇننىڭ سۋىعىندا جالاڭباس جۇرگەن جاستاردى كورەم. بۇل - دا جۇرەككە قاۋىپتى. سۋىقتان قان تامىرلارى تارىلىپ، جۇرەككە سالماق سالادى.

جۇرەك شانشىسا، اسقازان اۋىرسا، جالپى جۇرەك اۋرۋلارىنىڭ بەلگىلەرى پايدا بولعان جاعدايدا بىردەن دارىگەردىڭ كومەگىنە جۇگىنگەن ءجون. اۋرۋدى ەرتە باستان انىقتاعان جاعدايدا ونى ەمدەپ- جازۋ جەڭىل. قازىر سولتۇسىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ەڭبەككە جارامدى تۇرعىندارىنىڭ % 30 قان قىسىمى جوعارى. وڭىردە 90 مىڭ ادام جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارىمەن ەسەپتە تۇرسا، سولاردىڭ 56 مىڭىندا ارتەريالدى گيپەرتونيا تىركەلگەن.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

اۆتور اقەركە داۋرەنبەك قىزى