الماتىدا قاتتى جەر سىلكىنىسى بولۋى مۇمكىن بە: عالىمدار بولجامى

«ءۇش جىل بولدى ءبىز جەر سىلكىنىسىن ەرتە ەسكەرتۋ جۇيەسىنىڭ ءادىسنامالىق نەگىزدەرىن قۇرۋ باعدارلاماسىمەن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. ايتا كەتۋ كەرەك، ەرتەرەك الدىن الا حابارلاۋ جۇيەسى ادامعا نەمەسە تۇرعىندارعا جەر سىلكىنىسى بولاتىندىعى تۋرالى ەسكەرتۋدى بىلدىرمەيدى. بۇل ءبىرىنشى تولقىن كەلگەندە جۇيەگە اۆتوماتتى دابىل بەرەدى. مىسالى، پويىزدى توقتاتۋ، گازدى، سۋدى، جارىقتى ءسوندىرۋ ءۇشىن. الدىن الا ەسكەرتۋ جۇيەسى جەر سىلكىنىسىن بولجاۋعا ەمەس حالىقتىڭ، ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن جۇيەنى اۆتوماتتاندىرۋ ءۇشىن جاسالعانىن ءتۇسىنۋ كەرەك»، - دەدى ول.

ول جاپون عالىمدارى قازاقستاندىق ارىپتەستەرىنە قازىر سىناقتان ءوتىپ جاتقان 5 داتچيكتى سىيعا تارتقانىن اتاپ ءوتتى. ولار سەيسميكالىق تولقىننىڭ ءبىرىنشى بولىگىنىڭ كەلۋىنە جانە بەلگىلى ءبىر امپليتۋداعا بايلانىستى بولادى. ەگەر قۇرىلعى مەكەمەدە نەمەسە تۇرعىن ۇيدە ورناتىلعان بولسا، دابىل قوسىلىپ، جەر سىلكىنىسىنىڭ ەكىنشى تولقىنى كەلە جاتقانىن حابارلايدى.

«ەگەر جەر سىلكىنىسى تۋرالى ايتاتىن بولساق، وندا سەيسمولوگيا ينستيتۋتىندا 30 جىل بويى بولجامدىق كوميسسيا جۇمىس ىستەپ كەلەدى. بۇل كوميسسيانىڭ نەگىزگى مىندەتى - جەر سىلكىنىسى تۋرالى بولجام جاساۋعا تىرىسۋ، ياعني ول 7 بالل نەمەسە ودان دا كوپ بولسا. ال ءۇستىرتتىڭ ءالسىز تەربەلىستەرىن (5 باللعا دەيىن) ءتىپتى بولجاي المايمىز. الماتى اۋماعىنداعى جەلى گەوفيزيكالىق پارامەترلەردەگى بارلىق انومالدى وزگەرىستەردى بايقاي الامايدى. ءبىز الماتىنىڭ اينالىسىنداعى بەلسەندى جەرلەردى كورسەتە وتىرىپ، بىرنەشە جىلعا ۇزاق مەرزىمدى بولجام جاسايمىز.

سونىمەن قاتار ورتا مەرزىمدى بولجامدى جىل سايىن ازىرلەيمىز. قاڭتاردىڭ اياعىندا جانە اقپاننىڭ باسىندا ءبىز 2019 -جىلدىڭ ماتەريالدارىن نەگىزگە الا وتىرىپ 2020 -جىلعا بولجام جاسايمىز. 2020 - جىلى 7 بالل نەمەسە ودان دا جوعارى، MPV ماگنيتۋداسى - 5,6 بولاتىن جەر سىلكىنىسى بولاما ما، سوعان بولجام جاسايمىز»، - دەدى اللا سادىقوۆا.

ول الماتى قالاسىنىڭ سەيسموقاۋىپتى ايماقتا ورنالاسقانىن جانە بىلىنەر- بىلىنبەس جەراستى دۇمپۋلەرى ءجيى بولىپ تۇراتىنىن اتاپ ءوتتى.

سونىمەن قاتار، ايماقتا ۆەرنىي، شەلەك، كەمينس كەزىندە كۇشتى جەر سىلكىنىسى بولعانىن تىلگە تيەك ەتتى.

«ودان بەرى 100-130 جىل ءوتتى. تىنىشتىق كەزەڭى اياقتالادى، جاقىن ارالىقتا بەلسەندىلىك كەزەڭى باستالادى. بۇل جونىندە ۋاقىتىلى حاباردار بولامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز، ءبىراق الماتى تۇرعىندارى مەن بارلىق كۇش قۇرىلىمدارى بۇل جەر تەربەلىسىنە كەز- كەلگەن ۋاقىتتا دايىن بولۋى كەرەك. ءبىز جەر سىلكىنىسى قاۋپى بار ايماقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى عالىم.

ەسكە سالايىق، بىرنەشە كۇندە الماتىلىقتار ءبىرقاتار جەر سىلكىنىسىن سەزدى.