ۇرەي جانە فوبيا
ۇرەيدىڭ كادىمگى تۇرلەرىنەن مۇنىڭ ەرەكشەلىگى، بۇل جاعدايعا جۇرەكسىنۋگە ەشبىر نەگىز جوق. فوبيانىڭ سان الۋان تۇرلەرى بار: ورمەكشىدەن قورقاتىندار، ءتىپتى كوزىنە كورىنگەننىڭ بارىنەن دە قورقاتىندار دا بولادى. مۇنىڭ سوڭعىسى پانفوبيا دەپ اتالادى. مۇنداي جاعداي، ادەتتە، توسەك تارتىپ جاتقان قاتتى ناۋقاس ادامداردىڭ باسىندا بولادى.
ادام كوڭىلىن الاڭداتاتىن كەز كەلگەن سەبەپ ۇرەيدىڭ نەمەسە فوبيانىڭ دامۋىنا تۇرتكى بولادى. ولار ادامنىڭ جەكە باسىنداعى پروبلەمالار، ۇرەي سەزىمى، ماسەلەن، جۇرەكتىڭ دۇرسىلدەپ سوعۋى، ت. ب. تولقۋ سالدارىنان ادامنىڭ قانى باسىنا تەۋىپ، ەنتىگەدى، جۇرەگىنىڭ سوعۋ ىرعاعى بۇزىلادى، دەنەسىنىڭ ءتۇرلى بولىكتەرىندە اۋرۋ بايقالۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا ادام ورگاندارى تۇتاستاي العاندا - ساۋ، تەك ولاردىڭ قىزمەتى بۇزىلادى.
ۇرەيدىڭ وسە ءتۇسۋى، الاڭداۋشىلىقتى ارتتىرا تۇسەتىن جاڭا نىشانداردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلىپ سوقتىرادى. ءبىر- ەكى رەت تالماسى ۇستاعان ادامدار ونى تۋعىزعان جاعدايلاردان ويىن اۋلاق سالۋعا تىرىسادى. اقىرىندا ادام پروبلەمانى شەشكەننەن گورى، ونداي جاعدايعا جولاماۋدى ادەتكە اينالدىرادى. ۇنەمى وسىلاي ىستەۋ ادامنىڭ قورقىنىش سەزىمىن جەڭۋگە دەگەن سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرەدى. ەگەر ءسىز جۇرەكسىنۋىڭىزدىڭ ادامدارمەن قارىم- قاتىناس جاساۋدا تاجىريبەڭىزدىڭ جوقتىعىنان ەكەنىن اڭعارساڭىز، مۇنداي جاعدايدا ەركىن قارىم- قاتىناس جاساۋ رولىندە ويناۋ بارىنەن جاقسى كومەكتەسەدى.
بەلسەندى ءىس- ارەكەت الاڭداۋشىلىق پەن ۇرەيدىڭ پايدا بولۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى. قۇر قاراپ وتىرىپ، ازاپ شەككەنشە، ۇنەمى ءبىر شارۋامەن اينالىسىپ، قيمىلداعان ءجون. كوڭىلدى الاڭداتاتىن ويلاردان مەحانيكالىق جولمەن دە، ايتالىق، ءبىر اۋەندى ىڭىلداپ ايتىپ نەمەسە اينالاڭىزداعى زاتتاردى ساناپ تا ارىلۋعا بولادى. ءتىپتى بولماسا، ءوزىڭىز كورگەن زاتتاردىڭ ءبارىن سۋرەتتەپ شىعىڭىز. وزىڭىزشە تالداۋ جاساۋعا تىرىسىڭىز. سوندا بويدى كەرنەگەن بەلگىسىز ۇرەيدەن از دا بولسا ارىلاسىز. كەيدە ادامنىڭ «سۇمدىق- اۋ، ەلدىڭ ءبارى ماعان قاراپ تۇر. ءتۇرىم قالاي ەكەن؟ ولار مەن تۋرالى نە ويلايدى؟ .. « دەگەن سەكىلدى كوڭىلىنە كىربىڭ تۇسىرەتىن ويلاردىڭ ىرقىنان شىعا المايتىن كەزدەرى دە بولادى. مۇنداي كەزدە كوڭىلسىز ويلاردى: «قاراسا قاراسىن، وندا تۇرعان نە بار، قازىر ەشتەڭە شىعارا الماسام، ەشتەڭە كۇيىپ- جانىپ كەتپەيدى. ەسەسىنە كەلەسى جولى ءوزىمدى سەنىمدى سەزىنەتىن بولامىن» دەگەن ءتارىزدى قاراما- قارسى ماندەگى ويلارمەن جەدەل الماستىرۋ كەرەك.
الاڭداۋشىلىقتان ارىلۋدىڭ - «ۇدەمەلى ۇرەيدىڭ» سەانسى دەپ اتالاتىن تاعى ءبىر قىزىقتى ءتاسىل بار. مۇنىڭ ۇزاقتىعى - جارتى ساعات. ونى قاشاندا بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا جانە قاتاڭ تۇردە بەلگىلى ءبىر ورىندا عانا وتكىزۋ كەرەك. سوندا سەزىم تەك وسى جاعدايعا بەيىمدەلەدى. قاشان بولسىن، مازاڭىز كەتكەندە كوڭىلىڭىزدى الاڭداتاتىن ويلاردى سەانس باستالاتىن ۋاقىتقا دەيىن كەيىنگە قالدىرا تۇرىپ، ءوزىڭىزدى قانداي دا ءبىر شارۋامەن الداندىرىڭىز. «ۇدەمەلى ۇرەي سەانسىنىڭ» ۋاقىتى كەلگەندە، تيىمنىڭ ءبارىن الىپ تاستاپ، قاتتى مازاڭىزدى الىپ جۇرگەن ويلارعا بەرىلىڭىز. وسىنداي جاتتىعۋمەن ۇنەمى اينالىسقان جاعدايدا ءبىر ايدان كەيىن ءسىزدىڭ مازاسىزدىعىڭىز قىرىق پايىزعا تومەندەيدى. مازاڭىزدى العان جايلاردىڭ ءبارىن ءبىر مەزگىلدە باستان كەشىرۋ ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ تۇككە تۇرعىسىز ەكەنىنە كوز جەتكىزۋىڭىزگە مۇمكىندىك بەرەدى.
سەيسەن امىربەك ۇلى
«ايقىن»