1-قازان. قازاقپارات كۇنتىزبەسى

حالىقارالىق قارتتار كۇنى

ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 1990 -جىلعى 15-جەلتوقسانداعى قارارى نەگىزىندە جىل سايىن اتاپ وتىلەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىندا قارت ادامداردىڭ جالپى ازاماتتىق جانە ارنايى قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرى، ونىڭ ىشىندە جاسى بويىنشا الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ كەپىلدىكتەرى بەكىتىلگەن. بۇكىل الەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ جىكتەۋىنە سايكەس، قارت ادامدارعا 60 پەن 74 جاس، كارىلەرگە 75-89 جاس ارالىعىنداعىلار، ال ۇزاق جاساۋشىلارعا جاسى 90 نان اسقاندار كىرەدى.

حالىقارالىق مۋزىكا كۇنى

يۋنەسكو- نىڭ حالىقارالىق مۋزىكا كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن جىل سايىن 1-قازاندا اتاپ وتىلەدى.

دۇنيەجۇزىلىك ۆەگەتارياندار كۇنى

1977 -جىلى سولتۇستىكامەريكالىق ۆەگەتارياندىق قوعامداستىق ۇسىنعان. كەيىن 1978 -جىلى مەرەكەنى ەنگىزۋ يدەياسىن حالىقارالىق ۆەگەتارياندىق وداق قولدادى.

حالىقارالىق كوفە كۇنى الەمدىك قاۋىمداستىقتا كوفە كۇنىن تويلاۋدىڭ ناقتى جانە ءبىرىڭعاي كۇنى ۇزاق ۋاقىت بويى بولعان جوق. تەك 2014 -جىلى حالىقارالىق كوفە قاۋىمداستىعى ءبىر كۇندى، ياعني 1-قازاندى كوفە كۇنى دەپ بەكىتتى. 2015 -جىلى حالىقارالىق كوفە كۇنى العاش رەت ميلانداعى دۇنيەجۇزىلىك كورمە اياسىندا رەسمي مارتەبەدە اتاپ ءوتىلدى. سودان بەرى ونى جىل سايىن كەم دەگەندە 77 ەلدە (حالىقارالىق كوفە ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى) اتاپ وتەدى.

ەستە قالار وقيعالار

1718 -جىلى سەمەي قالاسىنىڭ ىرگەتاسى قالاندى. شەكارا جانە اسكەري- تىرەك بازاسى رەتىندە سالىنعان سەمەي بەكىنىسى دامي كەلە رەسەي، ورتا ازيا جانە باتىس قىتاي اراسىنداعى ماڭىزدى ساۋدا پۋنكتىنە اينالدى. سەمەي قالاسىنىڭ نەگىزى قالانعاننان باستاپ مۇندا ساۋدا جاساۋ ءۇشىن جوڭعار قالماقتارى، بۇقارلىقتار، قوقاندتىقتار، تاشكەنتتىكتەر كەلەتىن.

1854 -جىلعى 1- قازاندا سەمەي وبلىسىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋى بولدى. سەمەي شتاتتان سىرت قالادان بىردەن وبلىستىق قالاعا اينالدى. 1863 -جىلى قالادا ەكى وقۋ ورنى، سونىڭ ىشىندە ءبىر ۋەزدىك ۋچيليشە جانە ونىڭ جانىندا قىزدار مەكتەبى، 2 شىركەۋ- پريحودتىق ۋچيليشە، 14 كازاك جانە 9 جەكەمەنشىك تاتار مەكتەبى بولدى. XIX ع. اياعىندا XX ع. باسىندا ەر بالالار مەن قىزداردىڭ كلاسسيكالىق گيمنازيالارى، مۇعالىمدەر سەمينارياسى جۇمىس ىستەدى. مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا الەمدىك مادەنيەتتىڭ بولاشاق الىپتارى مۇحتار اۋەزوۆ پەن قانىش ساتبايەۆ ءبىلىم الدى. ۇلى ورىس جازۋشىسى فەدور ميحايلوۆيچ دوستويەۆسكيي بەس جىلدان استام ۋاقىت (1854-1859 -جىلدارى) سەمەي قالاسىندا تۇرىپ، وسىندا ءوزىنىڭ «ءولى ۇيدەن حاتتار» ، «اعايدىڭ ءتۇسى» ، «ستەپانچيكوۆو سەلوسى جانە ونىڭ مەكەندەۋشىلەرى» اتتى وشپەس تۋىندىلارىن جازدى. وسىندا ف. دوستويەۆسكي پ. پ. سەمەنوۆ- تيان- شانسكيمەن، شوقان ءۋاليحانوۆ، گ. پوتانيندەرمەن كەزدەسىپ، سۇحباتتاسقان. قازاقتىڭ ۇلى اقىن- اعارتۋشىسى اباي ەسىمى دە سەمەي قالاسىمەن تىعىز بايلانىستى.

1791 -جىلى زىريانوۆسك اۋىلىنىڭ نەگىزى قالاندى. 1937 -جىلى اۋىل كەنتكە اۋىستىرىلدى، 1941 -جىلى كەنت اۋداندىق ماڭىزى بار قالاعا اينالدى، 1952 -جىلى وبلىسقا قارايتىن قالالار ساناتىنا ەندى. 2019 -جىلدان باستاپ بۇل قالا التاي دەپ اتالدى.

1921 -جىلى ورىنبور قالاسىنان العاش رەت قازاق راديوسى حابار تاراتقان. 1926 -جىلدىڭ 3 - قازانىنان باستاپ قىزىلوردا قالاسىندا قازاق راديوسى ءوز حابارلارىن تۇراقتى بەرۋدى ودان ءارى جالعاستىردى. الماتى راديوستانتسياسى 1931 -جىلى 1-مامىردا اشىلدى. 30- جىلدار قازاق راديوسىنىڭ دامۋ جىلدارى بولدى. راديوجۋرناليستيكا جولعا قويىلىپ، راديو بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءبىرى رەتىندە نىعايىپ، بەكىدى. قازىر قۇرامىنا 4 بىردەي (Qazaq radiosy, Shalqar، Astana, Classic) راديونى بىرىكتىرگەن QAZAQ RADIOLARY سەرىكتەستىگى بۇكىل قازاق دالاسىنا اقپارات تاراتادى.

1932 -جىلى ورال قالاسىندا قازىرگى م. وتەمىس ۇلى اتىنداعى باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى پەداگوگيكالىق ينستيتۋت رەتىندە قۇرىلدى. ول رەسپۋبليكانىڭ ەكىنشى پەداگوگيكالىق جوو- سى اتالدى. ينستيتۋتقا كسرو- نىڭ اعارتۋ ءىسى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسارى م. ن. پوكروۆسكيدىڭ ەسىمى بەرىلگەن، ال 1937 -جىلدان باستاپ ج و و- عا ا. س. پۋشكين ەسىمىمەن اتالدى. 1996 -جىلدىڭ مامىر ايىندا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن ا. س. پۋشكين اتىنداعى ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى ا. س. پۋشكين اتىنداعى باتىس قازاقستان گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتى بولىپ وزگەرتىلدى. 2000 -جىلدىڭ 14 اقپانىندا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى قۇرىلعان، ال 2003 -جىلى وعان ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلدى.

1945 -جىلى قازاق ك س ر جوعارعى كەڭەسى جارلىعىمەن سامارقان ەلدى مەكەنى قاراعاندى قالاسى ايماعىنان شىعارىلىپ، اتاۋى تەمىرتاۋ قالاسى بولىپ وزگەردى. باستاپقىدا جيىرما مىڭ تۇرعىنى، ءبىر اۋرۋحاناسى، ەكى مەكتەبى جانە جيىرما مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيى بولدى. سول جىلداردان باستاپ قالاداعى ونەركاسىپتىڭ دامۋى قارقىنداپ، وداقتاس رەسپۋبليكالاردىڭ بارلىعىنان ادامدار كەلە باستادى. 1950 -جىلدارى تۇرعىندار سانى ەكى ەسە ءوستى. بۇگىنگى تاڭدا تەمىرتاۋ - يندۋستريالىق قاراعاندى قالاسىنىڭ سىڭارى، قازاقستان قارا مەتاللۋرگياسىنىڭ ورتالىعى.

1998 -جىلى استانادا العاش رەت جاس تالانتتاردىڭ «شابىت» رەسپۋبليكالىق فەستيۆالى ءوتتى. 2011 -جىلى قازاقستاندىق دەلەگاتسيا بريۋسسەلدەگى حالىقارالىق ستۋدەنتتىك سپورت فەدەراتسياسىنىڭ شتاب- پاتەرىندە 2017 -جىلعى دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزۋگە ءوتىنىم كىتابىن ۇسىندى.

2013 -جىلى استانادا وتكەن «جاسىل كوپىر» سەرىكتەستىك باعدارلاماسى بويىنشا حالىقارالىق كونفەرەنتسيا مەن «استانا ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا 8 مەملەكەت - قازاقستان، رەسەي، قىرعىزستان، بەلارۋس، موڭعوليا، گرۋزيا، گەرمانيا جانە چەرنوگوريا «جاسىل كوپىر» سەرىكتەستىك باعدارلاماسى اياسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى حارتياعا قول قويدى.

2016 -جىلى كلاگەنفۋرت قالاسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى كونسۋلدىعى اشىلدى، ونىڭ قىزمەتى كارينتيا فەدەرالدى جەرىنە تارالادى.

2019 -جىلى Asiamoney بەدەلدى جاھاندىق باسىلىمىنىڭ نۇسقاسى بويىنشا «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعى (ا ح ق و) ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپا، ورتالىق جانە باتىس ازيا وڭىرىندەگى «بەلدەۋ جانە جول» باستاماسى شەڭبەرىندەگى جىل جوباسى (پروگرەسس) نوميناتسياسىندا ۇزدىك دەپ تانىلدى. سالتاناتتى ءراسىم سينگاپۋردا ءوتتى، وعان بۇكىل ازيا بويىنشا 70 تەن استام كورپوراتسيالار مەن قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى. Asiamoney-Euromoney توبىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن مامانداندىرىلعان ىسكەرلىك باسىلىم- ازيانىڭ قارجى ينستيتۋتتارى اراسىندا ءداستۇرلى تۇردە كونكۋرس وتكىزەدى. ىسكەرلىك باسىلىم تاعايىنداعان سىيلىق وسى وڭىردەگى ەڭ قۇرمەتتى ناگرادالاردىڭ ءبىرى.